Το μικρόβιον της Απεργίας ...

Ελάχιστα είναι αυτά που γνωρίζω ,μ σχετικά με την Ίριδα Καλκάνη -Αυδή . Θυμάμαι μόνο μια φορά , που με την μεσολάβηση του αείμνηστου Σύντροφου της και Σύντροφού μας Λέοντα Αυδή , είχαμε μιλήσει στο τηλέφωνο , για μια υπόθεση που θα ήθελα χειριστεί . Αυτό ήταν μόνο . Όσο και να έψαξα στο διαδίκτυο , δεν μπόρεσα να βρω κάποιο βιογραφικό , για να παραθέσω , εκτός από κάποιες σκόρπιες εργογραφίες , που ίσως αργότερα , σε update έκδοση , παραθέσω . Αυτό που θέλω σήμερα , είναι να καταθέσω ένα μικρό απόσπασμα , από το βιβλίο της "Εκείνο το πρωί" , που από καιρό ξεφυλλίζω , γεμίζοντας εικόνες από την ζωή των εργατριών και ιδιαίτερα των κλωστοϋφαντουργών , εκείνης της πρώτης εποχής , που οι εργατικοί αγώνες αναδύονταν και μπολιάζονταν από τις Σοσιαλιστικές ιδέες .  Δυστυχώς , σήμερα κάνοντας μια αναδρομή από το τότε ως και το σήμερα , βλέπω , διαπιστώνω , ότι ελάχιστα έχουν αλλάξει . Ακόμα κι όσα με αιματηρούς αγώνες κερδήθηκαν , σήμερα , με ελεεινές πολιτικές συμμαχίες και κατάπτυστες προδοτικές κοινοβουλευτικές   πλειοψηφίες , ανατρέπονται . 

Αυτό που είναι όμως φανερό , είναι , πως , τίποτα δεν είναι μόνιμο . Όλα μπορούν να ανατραπούν , όλα μπορούν να κερδηθούν , με αγώνες , θυσίες , ώσπου μια μέρα το άστρο του σοσιαλισμού θα ανατείλει στο τόπο αυτό αλλά και αλλού .

"Το μικρόβιον της απεργίας" απλώνεται

     'Ενα χρόνο αργότερα , την ίδια χρονιά που στην Αθήνα ξεσπάει η μεγάλη γενική απεργία των ταχυδρομικών , το Φλεβάρη του 1906 , ξεσπάει στον Πειραιά η πρώτη ομαδική απεργία . Δεκατρία εργατικά σωματεία απεργούν για πρώτη φορά μαζί , με κοινά αιτήματα . Οι οργανωμένοι στα σωματεία τους εργάτες , λατόμοι , σιδηρουργοί , λεβητοποιοί κλπ. με την καθοδήγηση του δικηγόρου Ανάργυρου Φαρδούλη ζητάνε :

  <1) Αύξησιν των ημερομισθίων κατά 50 λεπτά γενικώς, 2) Διπλασιασμόν της αμοιβής των εργαζομένων κατά την νύκταν και κατά τας Κυριακάς , 3) Να υποχρεωθώσιν οι εργοστασιάρχαι να διασκευάσουν τα εργοστάσιά των κατά τους κανόνας της υγιεινής προς ελλάτωσιν της θνησιμότηττος της εργατικής τάξεως , 4) Να υποχρεούναι εις αποζημίωσιν οι εργοστασιάρχαι προς τας χήρας και τα ορφανά των εργατών , οι οποίοι φονεύονται ή παθαίνουν ανικανότητα σωματικήν εξ ατελείας ή ελλείψεως μηχανημάτων του εργοστασίου>.

     Η απεργία κράτησε 22 μέρες . Το μόνο αίτημα που δεν κρίθηκε παράλογο και έγινε δεκτό , ήταν μια αύξηση των μεροκάματων κατά 10% . Το φθινόπωρο όμως της ίδιας χρονιάς ξεσπάει νέα ομαδική απεργία με τέτοιο δυναμισμό , που για την καταστολή της και την αποκατάσταση της τάξης χρειάστηκε η επέμβαση πεζών και έφιππων χωροφυλάκων .

Και ενώ οι συνέπειες της ήττας του 1897 , της πτώχευσης και της επιβολής διεθνούς οικονομικού ελέγχου στα 1898 , συναχίζουν να εμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη της χώρας , στα 1907 , λίγο πριν από την επανάσταση του 1909 που αποτελεί σταθμό για το ελληνικό εργατικό κίνημα , στην πόλη του Πειραιά , μια πόλη με 73.579 κατοίκους , <έχομεν ενδημικόν πλέον το μικρόβιον της απεργίας>. Η συμπαγής πια εργατική τάξη που προσπαθεί με διάφορους τρόπους να ξεφύγει από την εξαθλίωση και να κάνει καλλίτερη τη θέση της μέσα στην ελληνική κοινωνία που σκόπιμα θέλει ακόμα να αγνοεί τα προβλήματα , αλλά και τη δύναμη της τάξης αυτής . 

Οι εργάτριες των '"γυναικείων" κυρίως κλάδων της παραγωγής , με πρώτες τις υφάντριες , είναι σίγουρο ότι θα πρωτοστάτησαν και στις απεργίες αυτές . Όμως η σιωπή εξακολουθεί να σκεπάζει τη δράση τους , όπως και των προηγούμενων και των επόμενων από αυτές αγωνιστριών .

      Δύο χρόνια αργότερα η χώρα μπαίνει σε νέα περίοδο . μετά το 1909 η ελληνική εργατική τάξη , διαμορφωμένη πια και συνειδητοποιημένη , μπορεί να ακουστεί .

      Οι πρώτοι εργατικοί νόμοι , αποτέλεσμα της κατακραυγής της κοινής γνώμης για τη στυγνή εκμετάλλευση των εργατών και ιδιαίτερα των γυναικών και των ανηλίκων , είναι συνέπεια του δυναμώματος του εργατικού κινήματος σ' ολόκληρη την Ευρώπη , αλλά και στην Ελλάδα.

       Οι εργάτριες έμειναν για πολλά ακόμα χρόνια το φτηνότερο εργατικό δυναμικό της χώρας , που συνέχιζε να πλουτίζει ευκολότερα "τα βαλάντια των εργοστασιαρχών" , όπως ακόμα μέχρι σήμερα , παρά την νομοθετημένη πια ισότητα των φύλων στην εργασία .

     Απομονωμένες και μέσα στην ίδια τους την τάξη , δυσκολότερα μπορούσαν να διεκδικήσουν την καλυτέρευση της θέσης τους στην παραγωγή . Οι υφάντριες όμως , με τον δυναμισμό τους , μπόρεσαν γρήγορα να γίνουν αποδεκτές από τους άντρες συναδέλφους τους και άρχισαν στις αρχές της επόμενης από την απεργία δεκαετίας να γράφοντα στα μικτά εργοστασιακά σωματεία του κλάδου τους . Με τη δική τους σίγουρα επιρροή θεσπίζεται στα 1913 ο πρώτος προστατευτικός νόμος για τους εργάτες των εργοστασίων του κλάδου τους . Με το β.δ. της 23Σεπτεμβρίου 1913 "περί ωριαίας μεσημβρινής διακοπής της εργασίας εις τα κλωστοϋφαντουργία" οι συνθήκες εργασίας αρχίζουν να γίνονται καλλίτερες και η εργάσιμη μέρα , που ακόμα διαρκούσε από νύχτα σε νύχτα , έγινε πιο υποφερτή μέσα στη βρωμιά του εργοστασίου .

      Αργότερα , πολύ αργότερα , όταν πια "εκάστη απεργία έχει ως αποτέλεσμα διώξεις , φυλακίσεις και εξορίας εργατών" , ο δυναμισμός των εργατριών , που συνέχιζαν να συμμετέχουν σε όλους τους εργατικούς αγώνες , δεν μπόρεσε να περάσει απαρατήρητος.

Και γιατί οι γυναίκες με τη μαζική τους συμμετοχή στην παραγωγή αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της εργατικής τάξης , αλλά και γιατί η δράση τους μπορεί να φανεί μέσα από τις προσπάθειες του οργανωμένου γυναικείου κινήματος . 

      Από τότε οι υφάντριες , που αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια του εργατικού δυναμικού της χώρας , συνεχίζουν να παίζουν όλο και μεγαλύτερο στην εξέλιξη του εργατικού κινήματος . 

     Σήμερα , εκατό χρόνια μετά την πρώτη γυναικεία απεργία , οι διεκδικήσεις των εργατριών των "γυναικείων" κυρίως κλάδων της παραγωγής συνεχίζονται με τον ίδιο και μεγαλύτερο ακόμη δυναμισμό . 

     " Συλλαλητήριο σε κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης πραγματοποιήσαν χτες το μεσημέρι περίπου 500 εργάτριες από δυό μεγάλες βιομηχανίες ιματισμού της συμπρωτεύουσας , με κύριο αίτημα την άμεση επαναλειτουργία των εργοστασίων που έκλεισαν από τον περασμένο Αύγουστο" , γράφει η εφημερίδα "τα Νέα" της 9/10/1991 με τα ίδια σχεδόν λόγια που εκατό χρόνια πριν η "Εφημερίς" αναφέρει την απεργία των υφαντριών του Ρετσίνα και συνεχίζει : "Οι εργάτριες των εργοστασίων ΠΑΚΟ και Ν.Μποτόζης ΑΕ συγκεντρώθηκαν , το μεσημέρι , στην Πλατεία Δημοκρατίας και στη συνέχεια κρατώντας πανό και φωνάζοντας συνθήματα , συγκρότησαν πορεία , που κατέληξε μπροστά από το κτίριο του υπουργείου Μακεδονίας- Θράκης . Αντιπροσωπεία τωβν εργατριών επέδωσε ψήφισμα διαμαρτυρίας στον υπουργό και λίγο αργότερα οι εργάτριες διαλύθηκαν ...".

      Εξακολουθούν οι εργάτριες να διεκδικούν τα δικαιώματά τους μέσα σε μια κοινωνία που παραμένει εχθρική γι' αυτές , χωρίς όμως να ξέρουν πως πριν απ' αυτές ήταν άλλες γυναίκες που παλαίβοντας με πείσμα μέσα στις απάνθρωπες για τις εργάτριες συνθήκες της εποχής τους , έκαναν το έδαφος πρόσφορο για τη δική τους διεκδικητική πορεία .

Χωρίς να ξέρουν ότι η αγωνιστικότητα τους έχει σίγουρα τις ρίζες της στην πρώτη εκείνη μαζική κινητοποίηση των υφαντριών του 1892.

Το κείμενο που διαβάσατε , γράφτηκε από την Ίριδα Καλκάνη-Αυδή και είναι απόσπασμα από το έργο της Εκείνο το πρωί" που εκδόθηκε το 1992 από τις Αθηναικές εκδόσεις - Νέοι Καιροί .

Η πρώτη και η τέταρτη φωτογραφία που δημοσιεύεται εδώ , περιέχονται στην έκδοση αυτή , η δεύτερη , η τρίτη και η πέμπτη ευρίσκονται εύκολα στην google , ενώ όλες οι υπόλοιπες βρίσκονται και ανήκουν στο προσωπικό αρχείο του κυρ ΑΜ , χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όποιος θέλει δεν μπορεί να τις χρησιμοποιήσει .