Πάνε πάρα πολλά χρόνια , που μάλλον αδιάφορα είχα διαβάσει τον "Κολοσσό του Μαρουσιού" του Henry Miller . Το είχα σχεδόν ξεχάσει , όταν μου πέρασε στα χέρια το "Χρονικό Φιλίας" , που δεν είναι τίποτα άλλο από τις επιστολές που αντάλλαξαν ο Henry Miller με τον Νίκο Χατζηκυριάκο - Γκίκα . Αδιάφορα , όχι γιατί σαν αφήγημα ήταν αυτό που έφταιγε , αλλά γιατί η περίοδος που διαβάστηκε , συνοδεύτηκε ή καλλίτερα σημαδεύτηκε , από περιστατικά τέτοια , που έρχονται κάποιες στιγμές και λες , "αυτό , με σημάδεψε ".
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σήμερα , με την ανάγνωση της αλληλογραφίας τους . Διαβάστηκαν και το μυαλό το γέμισαν σκέψεις , πολλές , που είχαν να κάνουν με την "μεγαλοσύνη" (;) ανθρώπων που δούλεψαν για την τέχνη , που η προσφορά τους παρέμεινε στο πέρασμα του χρόνου και ανθρώπων (!) , που το πέρασμα τους από τον κόσμο , σημαδεύετε ή θα σημαδευτεί , από το τίποτα , από ένα απέραντο κενό , από την ματαιοδοξία τους αλλά κυρίως από τους υπερφίαλους βαθυστόχαστους συλλογισμούς τους .
Σκέφτομαι , πως είναι και η εποχή τέτοια , που ζούμε και που ευνοεί την ανάπτυξη αυτού του είδους των "προσωπικοτήτων" . Η κρίση (αλλά ας μην τα ρίχνουμε όλα σ' αυτήν ) ; η απαξίωση των αξιών όπως τις γνωρίσαμε ; τι φταίει ;
Απάντηση δεν θα υπάρξει σ' αυτό το σημείωμα , δεν θα μπορούσε άλλως τε . Αν το επιχειρούσα , μοιραία , θα τοποθετούσα τον εαυτό μου στην κατηγορία αυτών των ανθρώπων και μάλλον δεν ανήκω σ' αυτήν .
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας , προερχόταν από αστική οικογένεια και μεγάλωσε σε αστικό περιβάλλον . Πολλές λεπτομέρειες για το έργο του δεν γνωρίζω , ούτε καν βιογραφικά στοιχεία , ωστόσο , αυτό που μου έκανε εντύπωση και που αποτυπώνετε στην αλληλογραφία του με τον Henry Miller , είναι το γεγονός , πως στις μεγάλες στιγμές της εποχής του , ήταν , στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων , "έβαλε" στην άκρη , τις καταβολές του και ανάδειξε το πνεύμα του . Βέβαια , για το συγκεκριμένο απόσπασμα που θα αναδημοσιεύσω , θα έλεγα πως άμεση σχέση έχει και το που απευθύνθηκε και ο Henry Miller , δεν ήταν κάποιος τυχαίος .
Αθήνα ,
29 Μαρτίου 1941
Αγαπητέ μου φίλε ,
Ελαβα τις κάρτες και το γράμμα σας και χαρήκαμε πολύ που είχαμε νέα σας . Για το αν δεν σας έγραψα μέχρι σήμερα ένας είναι μονάχα ο λόγος τον οποίο μπορώ να επικαλεστώ : το ότι μιλάμε τόσο συχνά για σας , ώστε στην πραγματικότητα είναι σαν να μην φύγατε ποτέ . Τις προάλλες λέγαμε με τον Σεφέρη ότι είστε πηγή Ζωής , κάτι που , πιστεύω , δεν μπορεί κανείς να το πει για πολλούς ανθρώπους . Για τους Έλληνες , που τους γνωρίσατε και που σας αγάπησαν , έχετε ήδη περάσει , και μάλιστα τόσο σύντομα , στη σφαίρα του μύθου - ένα είδος προκαταβολικής αθανασίας ...
και συνεχίζει
Ο Γιώργος δίνει την εικόνα αληθινού κολοσσού , με τη στολή του υπολοχαγού , με τις μεγάλες του μπότες και το μακρύ του παλτό . Πιστεύω ότι είναι πλέον ή ευτυχής με την τροπή των πραγμάτων , που ταιριάζει τόσο στο χαρακτήρα του . Όσο για μένα , ντύθηκα απλός στρατιώτης χωρίς καμιά σαρδέλα . Το να ζεις όμως σε επαφή με τους απλούς μικρούς στρατιώτες της Ελλάδας είναι τόσο μεγάλη χαρά , το πλούτισμα τόσο απέραντο και τόσο βαθύ , ώστε μπορεί κανείς να εγκαταλείψει τη ζωγραφική για λίγο καιρό χωρίς στενοχώρια .
Νομίζω έχει αξία να σημειώσω , πως η επιστολή αυτή γράφτηκε λίγο πριν την κατάρρευση του ελληνο/γερμανικού μετώπου και ακόμα πιο λίγο πριν ο ίδιος εκλεγεί καθηγητής στην αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ .
Την ίδια περίοδο , ένας άλλος γνήσια λαϊκός καλλιτέχνης , επηρεασμένος από τα βιώματά του , αλλά και από τα ακούσματα της εποχής , συνεργαζόμενος με έναν άλλον επίσης μεγάλο λαϊκό καλλιτέχνη , έγραψε κι έπαιξε στις χορδές του μπουζουκιού του αυτό ..
Δεν είναι άλλο από το σπουδαίο "Σόλο minore του Τσιτσάνη" , μια εξαιρετική σε σύλληψη σύνθεση , από έναν λαϊκό καλλιτέχνη , που ίσως να υπήρξε συμπολεμιστής του Νίκου Χατζηκυριάκου - Γκίκα και ίσως σε κάποια ανάπαυλα μιας πορείας , μιας μάχης , να σιγοτραγούδησαν κάποιο τραγούδι του . Στην συγκεκριμένη ηχογράφηση , τον Βασίλη Τσιτσάνη , συνοδεύει με την κιθάρα του ο άλλος μεγάλος καλλιτέχνης Μανώλης Χιώτης .
Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας , Βασίλης Τσιτσάνης και Μανώλης Χιώτης .
Πέρασαν και οι τρεις τους στο πάνθεον των καλλιτεχνών , που άφησαν τα ίχνη τους στον τόπο αυτό .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου