Η Νοσταλγία του Βαλέριου .

Ο Βαλέριος – προτιμώ την χρήση του εξελληνισμένου ονόματος- γεννήθηκε από Πολωνούς γονείς , σε ένα μικρό χωριό της Πολωνικής επικράτειας , την επόμενη μέρα της πρωταπριλιάς του 1925 . Δεν ξέρω αν γιορτάζουν με κάποιο τρόπο , την Πρώτη του Απρίλη , οι καθολικοί , αλλά η ιστορία του Βαλέριου , μοιάζει με φάρσα , από αυτές που δεν προκαλούν γέλιο , αλλά δάκρυα , θλίψη , πόνο και οργή .

Μεγάλωνε ανέμελα σαν παιδί , αν κι έπασχε από αυτό που σήμερα λέμε , πνευματική υστέρηση , μαζί με τα δύο μικρότερα αδέλφια του , μέχρι εκείνο τον μοιραίο Σεπτέμβρη του ’39 , που έμελλε να αλλάξει τα πάντα και να γίνει και η αρχή για το άδικο του τέλος .

Το Fałków , το μικρό του χωριό , ήταν στο κέντρο της Πολωνίας κι έτσι δεν άργησε να το δει να καταστρέφεται ολοκληρωτικά από τις ναζιστικές βόμβες . Μόλις πέντε μέρες μετά την εισβολή , σχεδόν όλοι οι κάτοικοι , αναγκάστηκαν , είτε να το εγκαταλείψουν , είτε να πάνε να ζήσουν σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια . Το μίσος των Ναζί , προδίκαζε το μέλλον και των Πολωνών , ανεξάρτητα από τις φυλετικές καταβολές τους .

Η τύχη  του μικρού Βαλέριου , ήταν  διαφορετική, όχι πολύ από των περισσότερων Πολωνών . Τον Απρίλη του 1941 , τον έστειλαν να εργαστεί καταναγκαστικά σε ένα αγρόκτημα στη Βρέμη . Αυτή ήταν ούτως ή άλλως μια επιπλέον τραυματική εμπειρία για τον δεκαεξάχρονο Βαλέριο και στο άρρωστο μυαλό του , είχε φωλιάσει η ιδέα να επιστρέψει στο χωριό του , με κάθε τρόπο και το έκανε . Μέχρι τότε πίστευε , πως η κακή του απόδοση στην εργασία , θα είχε σαν αποτέλεσμα , την τιμωρία του , που δεν θα ήταν άλλη , από την αποβολή . Μάταια όμως , ακόμα και μια άλλη απόπειρα ‘’διαφυγής’’ του στέφθηκε , από αποτυχία . Τότε έβαλε σε εφαρμογή ένα σχέδιο , που πίστευε πως θα ήταν σωτήριο και θα τον βόηθαγε να επιστρέψει στο χωριό του , που τόσο είχε νοσταλγήσει .

Σκέφτηκε πως αν προκαλούσε μια φωτιά στον αχυρώνα του αγροκτήματος , σίγουρα θα τον έδιωχναν . Όμως δεν ήταν έτσι , όπως το σκέφτηκε στο φτωχό του μυαλό . Κάθε άλλο μάλιστα . Η γυναίκα του αγρότη / ιδιοκτήτη , πριν ακόμα η φωτιά προλάβει να δημιουργήσει το παραμικρό πρόβλημα , υπόδειξε το νεαρό αγόρι στην αστυνομία , σαν υπεύθυνο του εμπρησμού . Δύο μέρες αργότερα , μετά από μια σύντομη ανάκριση , η αστυνομία τον παράδωσε στην Γκεστάπο . Το ημερολόγιο έδειχνε 2 Μάη του 1941 και ήταν μόλις 16 ετών . Μετά την σύλληψη του , προφυλακίστηκε και οδηγήθηκε ως την δίκη του στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως Neuengamme  .

Είχε καταφέρει να φύγει από το αγρόκτημα καταναγκαστικής εργασίας , αλλά είχε οδηγηθεί κάπου ακόμα χειρότερα κι όχι στο αγαπημένο του χωριό που νοστάλγησε . Έμεινε και δούλεψε σκληρά , εννιά μήνες , μαζί με άλλους κρατούμενους , φτιάχνοντας με τα χέρια ένα κανάλι μήκους πέντε χιλιομέτρων μέχρι τον ποταμό Έλβα . Οι συνθήκες στο στρατόπεδο ήταν πολύ σκληρές . Όχι μόνο λόγω της διαβίωσης , αλλά κύρια λόγω της εργασίας που τους είχε επιβληθεί . Έσκαβαν ώρες ατέλειωτες , ακόμα και με τα χέρια , για την διάνοιξη του καναλιού . Από τους 106000 επίσημα καταγραμμένους , που πέρασαν από το στρατόπεδο , παραπάνω από τους μισούς , άφησαν την τελευταία τους πνοή , δουλεύοντας για το μελλοντικό Ράιχ . Μεταξύ αυτών , ήταν πολλοί Σοβιετικοί , Πολωνοί , Γάλλοι , Γερμανοί (!) , Ολλανδοί , Βέλγοι , Δανοί , Ισπανοί ακόμα και Έλληνες . Κάποιοι απ’ αυτούς , είχαν διπλή ιδιότητα , ήταν Εβραίοι , Κομμουνιστές , Ομοφυλόφιλοι , ποινικοί και πολιτικοί κρατούμενοι .

Φαίνεται , πως στάθηκε λίγο τυχερός ο μικρός Βαλέριος , αφού εκεί γνώρισε , τον Michal Piotrowski , έναν λίγο μεγαλύτερο του συμπατριώτη του , που τον βοήθησε πολύ και μετά την απελευθέρωση , αφού είχε την τύχη να επιζήσει , διηγήθηκε στους δημοσιογράφους τα όσα έζησε αυτός , ο φίλος του και οι συγκρατούμενοι του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης .

Δεν γνωρίζω , αν ήταν συνήθης τακτική για τους Ναζί , αλλά ο μικρός Βαλέριος , ένα χρόνο σχεδόν μετά την φωτιά στον αχυρώνα , δηλαδή στις 8 του Απρίλη του 1942 , οδηγήθηκε σε δικαστήριο για να δικαστεί για την απόπειρα (;) του εμπρησμού . Το Habeas Corpus , που σήμερα μάλλον , τόσο στα στρατόπεδα του Αφγανιστάν , όσο και στο Guadanamo , μοιάζει να μην το γνωρίζουν , τότε , οι ναζί το τήρησαν . Προφανώς είχαν τους λόγους τους και θα φανεί παρακάτω στην τραγική ιστορία του Βαλέριου .

Μετά από μια ειδική διαδικασία , το ειδικό δικαστήριο που είχε συσταθεί στην Βρέμη , τον καταδίκασε σε θάνατο , αποδίδοντας του την ενοχή του εμπρησμού , χαρακτηρίζοντας τον ‘’δημόσιο εχθρό’’ !

Εκείνη την ημέρα , έγραψε ένα γράμμα στην οικογένειά του , που πέρασε λαθραία από την φυλακή .

Ο μικρός Βαλέριος , στις 25 Αυγούστου του 1942 , απαγχονίστηκε  στο Αμβούργο , ενώ ο θάνατος του ,  ανακοινώθηκε στην Βρέμη , για να παραδειγματιστούν οι επίδοξοι εμπρηστές , είπαν κι εννοούσαν πως εκτελέστηκε , γιατί είχε απλά νοσταλγήσει το χωριό του .

Η απορριπτική αίτηση επιείκειας από τον Rolland Fiesler , στο Βερολίνο το 1942 .  

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

·        Η ιστορία του  Walerjan Wrobel , έγινε γνωστή μόλις την δεκαετία του ’80 και οι ιστορικοί που εργάστηκαν για την υπόθεση του , την δημοσίευσαν σε ένα βιβλίο . Ένας από τους συντελεστές του , είναι ο Γερμανός καθηγητής Ιστορίας του Δικαιου στο πανεπιστήμιο της Βρέμης , Κριστόφ Σμινκ Γκουστάβους .

·        Η νοσταλγία του Βαλέριου , γυρίστηκε σε φιλμ με τον τίτλο ‘’ Das Heimweh des Walerian Wrobel’’ , το 1991 και κέρδισε βραβεία στην Ολλανδία , στην Γερμανία και στην Μόσχα .

·        Σήμερα , υπάρχει και δραστηριοποιείται ένας σύλλογος που έχει σαν σκοπό την αποζημίωση των Εργατών κρατούμενων στο στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας , με το όνομα του Βαλέριου .

·        Ο καθηγητής Κριστοφ Σμινκ , είναι ένθερμος υποστηρικτής της ιδέας της καταβολής των Γερμανικών Πολεμικών Αποζημιώσεων .