Πολλαπλές αναγνώσεις Αντιφασισμού.

   Με αρκετή χρονική διαφορά τα δύο αυτά κείμενα-άρθρα γραμμένα, ήρθαν χτες να μου θυμίσουν πως η πάλη για φαινόμενα νεοσυντηρητισμού, φιλελευθερισμού ή και φασισμού, πρέπει να αντιπαλεύονται με κάθε τρόπο και μέσο. 

Το πρώτο είναι γραμμένο από τον Ηλία Πετρόπουλο την 20 / 4 / 1993 στο Παρίσι και δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία ένα μήνα μετά σχεδόν και το δεύτερο είναι γραμμένο από την Ελένη Συρίγου Ρήγου και δημοσιεύτηκε την 15 /10/ 2000 στην Αυγή (;)

      "Γράφω με δέος για τον Σάντα.

         Κάθε φορά που με επισκέπτεται ένας άγνωστος μου φοιτητής, τον ρωτάω αν ξέρει τον Λάκη Σάντα. Η απάντηση είναι πάντα αρνητική. Η έλλειψη ιστορικής μνήμης, που τόσο χαρακτηρίζει τον νεοέλληνα, αποδεικνύει ότι ο λαός μας πήρε το κακό μονοπάτι. Ο Σάντας, μαζί με τον Γλέζο, επιτέλεσαν μιαν εθνική ηρωική πράξη. Και πιο συγκεκριμένα, ο Σάντας και ο Γλέζος είναι οι πρώτοι αγωνιστές, που ξεκίνησαν την Αντίσταση κατά των χιτλερικών, ανά την Ευρώπη.

Αυτό έγινε την νύχτα 30/31 Μαΐου 1941 – δηλαδή, τότε ακριβώς που έπεσε και η Κρήτη στα νύχια της Βέρμαχτ. Η ιστορική στιγμή ήταν τόσον ευνοϊκή για την νατσιστική Γερμανία, ώστε το κουράγιο (ή, μάλλον, το θράσος) των δύο πατριωτών μου προξενούσε ανέκαθεν έναν ιερό σεβασμό. Δεν προτίθεμαι να περιγράψω το γεγονός. Απλώς, θέλησα να πω δυο εγκάρδιες φράσεις για τον Εθνικό Ήρωα Λάκη Σάντα, που συμβαίνει να είναι και αγαπημένος μου φίλος. Γνωρίζω, βέβαια, και τον Μανώλη Γλέζ0 από την εποχή της Χούντας, όποτε πέρναγα συχνά από το βιβλιοπωλείο του (-εκεί, μάλιστα, συνάντησα μια φορά και τον Παρτσαλίδη). Ωστόσο σήμερα το θέμα μου είναι ο Σάντας.

          Πάντα μου επιθυμούσα να γνωρίσω τον Σάντα, αλλά το όνειρο αυτό δεν γινότανε να πραγματοποιηθεί γιατί ο Σάντας είχε καταφύγει, το 1951, στον Καναδά, όπου έμεινε δώδεκα χρόνια. Τελικώς, πριν είκοσι χρόνια, πέσαμε στην ίδια φυλακή με τον Σάντα. Κι εκεί φούντωσε η έντονη φιλία μας. Απ’ ‘οτι θυμάμαι, η ιδιόρρυθμη αυτή φιλία – ανάμεσα σε έναν αναρχικό κι έναν κομμουνιστή – παραξένευε ιδιαιτέρως τους άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Όμως, ο Σάντας είναι ένας άντρας που δεν κωλώνει μπροστά σε τέτοιες λεπτομέρειες...

           Γράφω με αγάπη για τον Σάντα.

          Λατρεύω τις αφηγήσεις. Ο Λάκης Σάντας είναι γεννημένος αφηγητής. Για να είσαι σπουδαίος αφηγητής πρέπει να έχεις βιώματα και εμπειρίες. Ο Σάντας έζησε μια ζωή γεμάτη. Γιαυτό με γοήτευε με τις αφηγήσεις του. Περάσαμε μέρες και μέρες, κλεισμένοι στο κελί μου, αυτός μιλώντας κι εγώ ακούγοντας. Ο Λάκης μιλάει με πάθος, γιατί είναι φλογερός άνθρωπος, γιατί είναι αυθόρμητος και τζόρας.

          Μου διηγήθηκε αξέχαστες ιστορίες: άλλοτε για το πως πέρασε με καΐκι ο Άρης Βελουχιώτης από το Γαλαξίδι στον Μοριά (μετά από γενναία ουζοποσία) και άλλοτε πως ο ίδιος ο Σάντας μαζί με τον Φλωράκη έμειναν κρυμμένοι, τρεις μέρες, σε μια τρύπα για να σωθούν από τους φασίστες. Όλα όσα μου είπε ο Λάκης είναι χαραγμένα στη μνήμη μου. Και, προπάντων, η αφήγηση της ιστορίας με την χιτλερική σημαία της Ακρόπολης.Ομολογώ ότι θάθελα πολύ να ξανακούσω τον Λάκη, να μου αφηγείται εκείνες τις ιστορίες που συνταράξανε τη γενιά μας.

           Γράφω για να τιμήσω τον Σάντα.

           Την εποχή που ο Λάκης Σάντας και ο Μανόλης Γλέζος κατέβαζαν την σημαία με την σβάστικα δεν ανήκαν στο ΕΑΜ. Η ένταξη τους στην Αντίσταση έγινε το 1942. Ωστόσο, φαίνεται ότι ήδη ήσαν αριστεροί. Τυπικά, η έννοια της Αριστεράς ανάγεται στην γαλλική Επανάσταση. Αλλά, η Αριστερά και ο Αναρχισμός είναι πανάρχαιες έννοιες. Βλέποντας τα πράγματα κάτω από μια πλατύτερη οπτική, μπορείς να πεις ανέτως ότι οι Ινδοί φακίρηδες ή ερημίτες ορισμένων αποχρώσεων, οι κυνικοί φιλόσοφοι, οι άραβες και οθωμανοί δερβίσηδες που προέρχονταν από κάποιες σέκτες κτλ. Εκφράζανε μια ιδεολογία διαμαρτυρίας, δηλαδή, μιαν αριστερή, ή και αναρχική, κοσμοθεωρία. Τιμώντας τον Σάντα, θέλω να τιμήσω την Αντίσταση, την Αριστερά, την αιώνια Αριστερά. Σήμερα στην χώρα μας, όπου τα κουρέλια της Νέας Ορθοδοξίας, όπου οι καραγκιόζηδες του ρατσιστικού εθνικισμού, όπου οι κωλογλείφτες της δεξιάς, προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα χαωτικής μισαλλοδοξίας, η Αριστερά παραμένει στο ρείθρο της πολιτικής ζωής και – παίρνοντας μιαν ανάσα – προετοιμάζει την ανασυγκρότηση της. Στο πλαίσιο της μπουρζουάδικης δήθεν – Δημοκρατίας στεκόμαστε όλοι μας (μαζί κι ο Σάντας), φαινομενικώς σαστισμένοι, και περιμένουμε να ξεδιαλύνει ο κουρνιαχτός που σηκώθηκε από το γκρέμισμα της Σοβιετικής Ένωσης, που με επιμονή είχε προβλέψει ο Καστοριάδης. Μέσα σ’ αυτή την θολούρα ο Σάντας παρέμεινε αγνός, μη υποκύπτοντας μήτε στην όποια πολιτική μόδα, μήτε στα δολώματα του ψευτο-αριστερού ΠΑΣΟΚ. "

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

"Διαβάζοντας στην κυριακάτικη Αυγή της 10ης Σεπτεμβρίου 2000 ότι, στην εκδήλωση μνήμης του καταστροφικού εμπρησμού της πόλης της Κέρκυρας που προκάλεσε η ναζιστική επιδρομή τη νύχτα στις 13 προς 14 Σεπτεμβρίου του 1943 , θα τιμηθούν από τον Δήμαρχο Κερκυραίων οι αντιστασιακοί Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας για την συμβολική τους αντιστασιακή πράξη να κατεβάσουν από την Ακρόπολη στις 30 Μαΐου του 1941 τη ναζιστική σημαία, θυμήθηκα πως είχα διαβάσει στο βιβλίο του Χρ. Χρηστίδη, Χρόνια Κατοχής 1941-1944 Μαρτυρίες Ημερολογίου, κάτι γύρω από την Γερμανική και την Ιταλική σημαία καθώς και για την αντιστασιακή πράξη του Γλέζου και του Σάντα. 

Ανατρέχοντας στις αντίστοιχες με τα γεγονότα ημερομηνίες του ημερολογίου του διαπίστωσα πως δεν είχα κάνει λάθος και ότι πράγματι άξιζε τον κόπο να διαβάσω ξανά.

'Έγραφε λοιπόν: ''1 Ιουνίου 1941, Κυριακή πρωί. Το μεσημέρι διαβάσαμε στην εφημερίδα ανακοίνωση της Γερμανικής Στρατιωτικής Αρχής. Αφαίρεσε, λέει, κάποιος τη Γερμανική σημαία από την Ακρόπολη! Ρωτιέμαι γιατί το δημοσίεψαν. Φαντάζονται αλήθεια, πως υπάρχει ένας Έλληνας, έστω κι ο βαθύτερα κι ο πλέον αγιάτρευτα γερμανόφιλος, που να μην νιώσει ικανοποίηση και περηφάνια για την ηρωική τρέλα; Οπουδήποτε αλλού - στο σπίτι του ''Κυρίου Προέδρου της Κυβερνήσεως'', στο σπίτι του κ. Αντιπροέδρου ή στο κεφάλι του κ. Χατζημιχάλη - θα μπορούσαμε να ανεχτούμε τον αγκυλωτό σταυρό. Ας μας άφιναν όμως αμαγάριστη την Ακρόπολη!".

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι στο ημερολόγιο του και στις εφημερίδες δημοσιεύτηκε η ακόλουθη ανακοίνωση: "Το υπό τον κ. Γεώργιον Μερκούρη Εθνικοσοσιαλιστικόν κόμμα της Ελλάδος εκφράζει την οδυνηράν του κατάπληξιν δια την πράξιν της απρεπείας, της επιδειχθείσης προς το σύμβολον κράτους γενναίου, ισχυρού και εκδηλώσαντος δι' υψηλοφρόνων πράξεων τας φιλικάς του διαθέσεις προς τον ελληνικόν λαόν. Η ακατανόμαστος αυτή πράξις είναι αδύνατον να είναι έργον 'Ελληνος ανεξαρτήτου την ψυχήν και το φρόνημα. Είναι έργον κατωτέρου ανθρώπου, ξένα συμφέροντα υπηρετούντος.

Δια τούτο η πράξις αύτη παραδίδεται εις την κοινήν περιφρόνησιν και αποδοκιμασίαν των Ελλήνων , οι οποίοι δεν λησμονούν τας φιλελληνικάς εκδηλώσεις των νικητών." 

Την επαναστατική πράξη του Γλέζου-Σάντα την ονομάζει απρεπή και ότι υπηρετεί ξένα συμφέροντα. δεν μένουν όμως ικανοποιημένοι απ' αυτούς τους χαρακτηρισμούς και καλούν τους έλληνες να αποδοκιμάσουν και να περιφρονήσουν αυτή την πράξη. Ένα άλλο κόμμα θα ξεπεράσει σε ύφος αλλά και σε πράξεις το Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα της Ελλάδος και φυσικά δεν είναι άλλο από το ''Εθνικοσοσιαλιστική Φρουρά της Ελλάδος'' το οποίο επικήρυξε τους κλέφτες. Δυό- τρείς μόλις μέρες αργότερα στο ''Βήμα" αγγέλεται πως: ''Το πολιτικόν κόμμα  Εθνικοσοσιαλιστική Φρουρά της Ελλάδος προεκήρυξεν αμοιβήν 20.000 δραχμών υπέρ εκείνου όστις ήθελε καταθέσει ή οπωσδήποτε σοβαρώς συντελέσει εις την σύλληψιν του δράστου της κλοπής της γερμανικής σημαίας'' (από την Ακρόπολη).

Φυσικά μετά το γεγονός της ... κλοπής υψώθηκε νέα γερμανική σημαία η οποία κυμάτιζε μαζί με την ιταλική που είχε ήδη υψωθεί δίπλα της. Η ιταλική όμως ήταν πέντε φορές μεγαλύτερη - όπως αναφέρει ο Χρηστίδης - της γερμανικής. Την ίδια μέρα ο αέρας θα κουρελιάσει την πελώρια ιταλική σημαία, η οποία θα αντικατασταθεί με μια μικρότερη , έτσι ώστε η γερμανική να είναι τώρα πιο μεγάλη. ύστερα όμως από λίγες μέρες οι ιταλοί έβαλαν μια καινούρια που, χωρίς να είναι τόσο μεγάλη ήταν τρείς φορές μεγαλύτερη από την γερμανική. Οι γερμανοί αντεπιτέθηκαν με μια μεγαλύτερη της ιταλικής. μέσα σε 24 ώρες ο αέρας άρχισε να την κουρελιάζει. Την επομένη δεν είχε απομείνει σημαία στο κοντάρι. Την μεθεπομένη ύψωσαν νέα σημαία που κι αυτή ήταν μεγαλύτερη απ' την ιταλική. Καιο Χρηστίδης στις 18 Ιουλίου σημειώνει: ''Φυσικά η δική μας, στημένη σημαντικά πιο πίσω, σαν υπηρέτρια που στέκει από σεβασμό πολλά βήματα πίσω από τις κυράδες της, είναι πολύ μικρότερη από τις άλλες δύο. Ίσως γι αυτό δεν κουρελιάστηκε ως τώρα καθόλου''. Στην συγκεκριμένη περίπτωση το σύνβολο του κατακτητή κατέβηκε υποδηλώνοντας την αντίσταση του ελληνικού λαού. όσο για το κουρέλιασμα αυτό το έκανε ο αέρας..."