"Μια λυγερή τους φώναξε, τους κλέφτες τους ετρόμαξε..."

Το πρωτοσέλιδο του London Illustrtated News της 11ης Ιουνίου 1878."Οι Έλληνες ληστές μεταφέρονται αιχμάλωτοι στην Αθήνα."

Η διατήρηση ενός αρχείου, όσο κοινότυπη ή μερικές φορές όχι χρήσιμη, ακούγεται από ορισμένους, είναι κάτι που πάντα έχει μεγάλο ενδιαφέρον γι' αυτόν που το κάνει, τον οποίο τον λες και συλλέκτη, γιατί τι άλλο είναι εκτός από συλλογή αυτό που κάνει;

Μία συλλογή μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα σπουδαία ή αρκετά χρήσιμη, ενδιαφέρουσα ή ακόμα και σπάνια, όμως είναι σίγουρο πως κρύβει και κάποιες λεπτομέρειες που κάνουν τον συλλέκτη να είναι ακόμα πιο επίμονος στην συνήθεια του αυτή.

 Ο καλός συλλέκτης, ο μανιακός που θα λέγαμε, μάλλον δεν του αρέσει να εκθέτει την συλλογή ή το αρχείο του.

 Επίσης να επισημάνουμε πως η γνωστή ρήση ''θα έρθεις να σου δείξω την συλλογή γραμματοσήμων μου'', δεν έχει να κάνει με κανένα τρόπο με το ενδιαφέρον του συλλέκτη σε αυτό καθ' αυτό το αντικείμενο όσο προς το άτομο προς το οποίο απευθύνει την πρόσκληση!

..................................................................................................................................

Στις επαρχιακές συναυλίες, στα γνωστά σε όλους μας πανηγύρια, η "Παπαλάμπραινα'' πάντα ήταν αυτή που ξεσήκωνε τα πλήθη και οι μερακλήδες του χωριού, ''γάζωναν'' στην κυριολεξία το πάλκο με χιλιάρικα άλλοτε με εικοσάευρα τώρα.

Ποιά ήταν όμως η χιλιοτραγουδισμένη Παπαλάμπραινα, που στο άκουσμα της, σφάζονταν ποιός θα την πρωτοχορέψει; 
Στις πρώτες δεκαετίες της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, το αίσθημα της κοινωνικής αδικίας ήταν διάχυτο, ιδιαίτερα στις τάξεις των Αγωνιστών εκείνων της Απελευθερωτικής Επανάστασης που αισθάνονταν να αδικούνται μην καταλαμβάνοντας θέσεις. Για χρόνια πολλά επικρατούσε η αντίληψη πως η κλοπή, η αφαίρεση περιουσιακών στοιχείων, ιδιαίτερα από αυτούς που κατείχαν κάποια θέση στην καινούργια κοινωνία του καινούργιου κράτους, ήταν πράξη ηρωισμού αφού με διάφορους μύθους κατάφερναν να την ταυτίζουν με τις πράξεις των Αρματολών και Κλεφτών της Επαναστατικής περιόδου. 
Η λαϊκή μούσα δεν έμεινε απ' έξω από αυτή την υπόθεση. Τα κατορθώματα των λήσταρχων και των ομάδων που δρούσαν μαζί τους, πέρασαν στην ιστορία αφού πρώτα έγιναν τραγούδια που τραγουδήθηκαν και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε την προέλευση τους.  
Ένα τέτοιο λαικοδημώδες τραγούδι, που έχει επιζήσει στο πέρασμα του χρόνου και είναι το υπ' αριθμόν ένα hit στα πανηγύρια, είναι η ''παπαλάμπραινα'' όπως είπα πιο πάνω.
Η παπα Λάμπραινα δεν ήταν άλλη από την πρεσβυτέρα του παπά Λάμπρου Ζέρβα από το Ρωμύρι της Πύλου κάπου στα 1860.

Η παράδοση λέει, πως ο παπά Λάμπρος μάλλον είχε ταχθεί να φυλάει κάποια περιουσιακά στοιχεία (τιμαλφή κ.α.) που ανήκαν στον δεσπότη της περιοχής. Κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να μείνει κρυφό στα στενά όρια της επαρχιακής κοινωνίας της εποχής. Έτσι ο συγχωριανός του άτυχου κληρικού, Σταύρος Φιτσιάλος, συνεταιρίστηκε με μια ντόπια συμμορία με σκοπό να αποδώσουν ''δικαιοσύνη'' ληστεύοντας τον φυσικά.
Παρά το γεγονός ότι ο άμοιρος παπάς, από άγνοια τους έδωσε φιλοξενία, αφού του παρουσιάστηκαν σαν ζωέμποροι, την νύχτα έπεσε θύμα τους αυτός και η οικογένεια του. 
Η δουλειά όμως στράβωσε καθώς υπολόγιζαν χωρίς τον νοικοκύρη. Η θυγατέρα του παπά Λάμπρου, έτρεψε και κάλεσε ξαδέλφια και μπαρμπάδες για βοήθεια. 
Έγινε μάχη κανονική, πέσαν κορμιά κι οι ληστοσυμμορίτες    κυνηγήθηκαν με επιτυχία .

στου παπά Λάμπρου την αυλή, 

είναι μια μάζεψη πολύ

Μην ο παπάς είν' άρρωστος

κι η παπαδιά πεθαίνει;

Παπαλάμπραινα καημένη

Ούτ' ο παπάς είν' άρρωστος

μηδέ η παπαδιά πεθαίνει

παπαλάμπραινα καημένη

Οι κλέφτες τους εγδύσανε 

και τα λεφτά ζητήσανε

Μια λυγερή τους φώναξε

τους κλέφτες τους ετρόμαξε

τρέξε Γιωργάκη ξάδελφε

οι κλέφτες μας εκάψανε...

* Πολύτιμα στοιχεία από το ''Οι ληστές και τα τραγούδια τους'' του Γιώργου Ε. Παπαδάκη μουσικοσυνθέτη / Ε-Ιστορικά 13/4/2000