Ο Δημήτρης Χατζής και η συνεργασία του με το ΑΝΤΙ-2

Στις αναρτήσεις αυτές που θα φέρουν τον τίτλο "Ο Δημήτρης Χατζής και η συνεργασία του με το ΑΝΤΙ", οι οποίες θα είναι αριθμημένες, έχω την φιλοδοξία να αναδημοσιεύω τα κείμενα, άρθρα ή σημειώματα του Δημήτρη Χατζή, έτσι όπως τα βρίσκω αναζητώντας τα στην ψηφιοποιημένη βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου, βοηθώντας μ' αυτό τον τρόπο στην εύκολη αναζήτηση τους. Παράλληλα, θα γίνετε αναδημοσίευση όποιου άλλου υλικού πέφτει στην αντίληψη μου, που θα είναι γραμμένο από τον ίδιο συγγραφέα/διανοητή ή άλλο που αναφέρεται σ' αυτόν. 

Πορτρέτο εποχής γύρω στα 1934-1936

Σημείωμα του Δημήτρη Χατζή για τον Σεραφείμ Μάξιμο (περ. ΑΝΤΙ)

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου αρμόδιο να κρίνω το έργο του-και τέλος πάντων ας μάθουμε κάποτε να σεβόμαστε εκείνο το «έκαστος εφ΄ω ετάχθη». Από το άλλο μέρος δεν αγαπώ καθόλου την ανεκδοτολογία. Τι να πω, λοιπόν,  εγώ για τον Σεραφείμ Μάξιμο; Τον γνώρισα στην συντακτική επιτροπή της παράνομης «Ελεύθερης Ελλάδας» όπου και ύστερα από την απελευθέρωση δουλέψαμε και εκείνος και γώ ως ότου την έκλεισαν το 1947. Τον είδα έτσι από κοντά, τον συναναστράφηκα αρκετά και, μόλο που η διαφορά της ηλικίας, το μεγάλο του όνομα, η ιστορία του και η θέση του μέσα στην Ελληνική Αριστερά ήταν φυσικό να δημιουργούν κάποιαν απόσταση μεταξύ μας, τολμάω να πω πως αξιώθηκα να είμαι φίλος του. Ωραίος, μεγάλος, επιβλητικός, ορμητικός γέμιζε παντού και πάντοτε τον τόπο με τις γνώσεις, την πείρα του, το σπινθηροβόλο του πνεύμα. Μιλώντας για την Ελλάδα, την ιστορία, την πολιτική, την οικονομία της, συζητώντας τα τρέχοντα ή τα γενικά, αυτοσχεδιάζοντας πάνω σε κάποιο θέμα στο σπίτι, το γραφείο, το καφενείο ή την ανθρωποφάγα ταβέρνα της πολιτικής ή της κουλτουριάρικης παντιποτολογίας, μπορούσε, συνεπαρμένος από την σκέψη του, να φτάνει κάποτε σε μιαν αντίληψη συνθετική που τον ξεχώριζε από κάθε άλλον διανοούμενο του καιρού του. Συχνά τις νιώσαμε, εμείς οι νεώτεροι και μικρότεροι που ‘μασταν γύρω του, τις αστραπές της μεγαλοφυίας να περνούνε μέσα από τα λόγια του.

Και όμως… Εγώ δεν τον θαύμασα αυτόν τον άνθρωπο. Κοιτάζοντας τον με τα παρθένα, επαρχιώτικα κι έκπληκτα μάτια μου τότε, ξέρω τώρα πολύ καλά πως είχα μια λύπη αξεδιάλυτη γι αυτόν τον γίγαντα: Οι αστραπές του μυαλού του σβήνονταν και χανότανε, το θαυμάσιο του πνεύμα σκορπιζόταν, η σύνθεση απόμνησκε εκεί, όπως ειπώθηκε ακαριαία, χωρίς συνέχεια και καρπό. Το έργο που άφησε είναι πολύ μικρότερο από τις δυνάμεις και τις ικανότητες του-«ο Σολωμός υπήρξε ποιητής μεγαλύτερος από το έργο του»…Και, αν δεν μπορούσα τότε να το συλλάβω, το συλλογίζομαι επίμονα σήμερα-πέρα από την περίπτωση της ατομικής ιδιοσυγκρασίας: Αντιπνευματική κοινωνία; Απουσία της πνευματικής υποδομής; Έλλειψη παράδοσης-όπου κανένας δεν διαδέχεται και δεν συνεχίζει κανέναν; Αν θυμάμαι καλά, απ΄αυτόν πρέπει να το πρωτοάκουσα για τα χρόνια του του Παρισιού, αυτό πο τώρα πιστεύω-πως εμείς εδώ στην Ελλάδα, όλοι μας, ξαναρχίζουμε πάντοτε απ’ την αρχή, δεν έχουμε έτοιμους δρόμους να ακολουθήσουμε, κουβαλώντας ο καθένας μας το μικρό του φόρτωμα δίπλα στους άλλους. Και, όπως και να το κάνουμε, η σκέψη μιας κοινωνίας δεν είναι αγριολούλουδο που φυτρώνει αυτοφυές-καλλιεργείτε σε κήπους μονάχα, αυτούς τους εθνικούς κήπους της γενικής παιδείας, της γενικής ανάπτυξης και της οργανωμένης μέσα στην συνέχεια και την πειθαρχία της πνευματικής ζωής.

Και, λοιπόν ο Σεραφείμ Μάξιμος υπήρξε ένας ακόμη από τους πολλούς ανολοκλήρωτους μεγάλους αυτού του τόπου.