Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ - 1

 

Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

_________

“Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, Η ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΤΗΝΟΣ”

__________________________________________

Κωμωδία σε τρείς πράξεις του Λ. Πιραντέλο

Θέατρο Ντο-ρε, θίασος Διαμαντοπούλου

~~~~~~~~~~~~~

Κριτική του κ. Μ. ΛΟΥΝΤΕΜΗ

Σκίτσα του κ. Μ. ΑΡΓΥΡΑΚΗ

Ο Λουίτζι Πιραντέλο στάθηκε για μια εικοσαετία ο “άγγελος κυρίου” που ήρθε ν’ αναταράξη τα στεκάμενα νερά της μεσοπολεμικής ανίας. Οι κουρασμένες Σκηνές της Ευρώπης τον είχαν δεχθεή σαν ευεργετική δροσιά , κι’ όσο κρατούσε η εικοσαετία του ο Πιραντέλο αποτελούσε το είδωλό τους. Τα είδωλα όμως που είναι από πηλό λυώνουν εύκολα, κι’ ο πόλεμος τον παρέσυρε και τον εξαφάνισε. Είναι αδύνατο να ξαναεπιστρέψη ο Πιραντέλο στο παλιό του βάθρο. Αλλά κι’ αν επιστρέψη θα είναι περισσότερο αντικείμενο περιέργειας παρά θαυμασμού. Κανένας δεξιοτέχνης δεν επέζησε, ποτέ. Κι’ ο Πιραντέλο ήταν τέτοιος. Αναζήτησε το δραματικό στοιχείο εκεί που απ’ τη φύση του έλειπε. Έτσι το κλίμα του είναι τεχνητό. Υπάρχουν εκεί, και κινούνται, και πάσχουν πρόσωπα που δεν σε πείθουν για το πάθος τους, γιατί τα αίτια που το δημιούργησαν και το συντηρούν, απομακρύνθηκαν απ’ τον σημερινό άνθρωπο που τον απασχολούν απτότερα και ζωτικώτερα προβλήματα. Ο “Άνθρωπος, η Αρετή, και το Κτήνος” είναι ένα έργο γνήσια Πιραντελικό. Το επίκεντρο του μύθου του τούτη τη φορά είναι ο ωμός ερωτισμός, ένα θέμα που κάθε άλλο παρά αποτελεί την πεμπτουσία των προβλημάτων του.

Τρία από τα κύρια πρόσωπα του έργου. Ένας κουτούτσικος καθηγητής: Ο Άνθρωπος. Μια κουτούτσικη κυρία:! Η Αρετή. Κι’ ένας βλάστημος καπετάνιος: Το Κτήνος. Η κυρία θέλει να κάνη παιδιά με τον άντρα της, ενώ ο άντρας της θέλει να κάνη παιδιά με άλλη.

- Να ο… δραματικός πυρήνας του έργου. Μ’ έναν τέτοιο μύθο ό,τι κι’ αν πη ο Συγγραφέας -κι’ όπως κι’ αν το πη- μπορεί ναι, να γεμίση τη σκηνή φωνές. Μπορεί να τη γεμίση -όπως τη γεμίζει- με σπασμένα πιάτα και καθίσματα, με Αλήθεια όμως π ο τ έ.

Και στις τρείς πράξεις του το έργο είναι κατάφορτο απ’ τις προσπάθειες και τα λαχανιάσματα του καθηγητή να κάνη την κυρία ορεκτική για τον καπετάνιο -με την επικουρία και μιας τούρτας- να κάνη της κυρίας παιδί. Κι’ όταν στο τέλος το πετυχαίνη, γονατίζει και προσεύχεται. Να, το έργο. Να, η πλοκή. Να, το δίδαγμα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, τα ίδια αυτά πρόσωπα είναι τόσο εξοργιστικά ψεύτικα, που αφαιρούν και το μοναδικό θέλγητρο -θέλγητρο απλής δεξιοτεχνίας- που διαθέτει ο Συγγραφέας. Είναι σκέτα ανδρείκελα, και μάλιστα φαίνονται καθαρά οι κλωστές που τα κινούν. Το καθένα απ’ αυτά έχει κι’ από έναν, από τα πριν καθορισμένο, σκοπό που τον επιτελεί με μαθηματική τάξη. Θα κλείσουμε τις απόψεις μας μ΄ ένα : Κ ρ ί μ α. Κρίμα στον μόχθο του κ. Κουν, μόχθο άξιο για καλύτερες επιδόσεις. Σίγουρα ο Πιραντέλο δεν μπορούσε να πέση σε καλύτερα χέρια, ήταν ανάγκη όμως τα χέρια αυτά να τον καταπιαστούν;

Ο τόνος της έντονης νευρικότητας κι’ αδημονίας διάχυτος σ’ ολόκληρο έργο δεν έλειψε φυσικά και τώρα, ήταν όμως τούτη τη φορά κάπως περισσότερο συγκρατημένος. Πρέπει να υπογραμμισθή ακόμη η ευσυνειδησία κι’ η μελετηρότητα των ηθοποιών. Πως όμως να μην λυπηθή κανείς όταν βλέπει όλην αυτή την προσπάθεια να πηγαίνει στα χαμένα;

Αξεπέραστος ο κ. Διαμαντόπουλος στο ρόλο του παθιασμένου Καθηγητή που είναι τόσο ευλαβικά συνεπαρμένος με την Αρετή, που σκίζεται, παθαίνεται, χτυπιέται, για να την ρίξει στην αγκαλιά του Κτήνους. Τώρα τι είδους ηθική είναι αυτή; Αυτό το ξέρει μόνο ο Πιραντέλο. Η Κα Παϊτατζή στο ρόλο της Αρετής, που στην πραγματικότητα είναι ένα χηνάριο που ανυπομονεί να πέση στην αγκαλιά του Κτήνους, ήταν περισσότερο από καλή.

Ο κ. Μαρίνος στο ρόλο του Κτήνους, παρά την διάπλασή του, στάθηκε απόλυτα ικανοποιητικός. Χαίρομαι που το διαπιστώνω γιατί σε ρόλους εραστή δεν μ’ έπεισε. Εξαίρετος ο κ. Δήμου στον επεισοδιακό ρόλο του γιατρού. Κι’ αυτός ο μικρούλης των έντεκα χρόνων, ο Πάνος Κατωπόδης, είναι ένα θαυμαστό παιδί. Δεν έπαιξε μεγαλίστικα όπως κάνουν τα μικρά παιδιά που ανεβαίνουν στην Σκηνή,αλλά με το ύφος και τα φερσίματα παιδιού της ηλικίας του. Κι’ αυτό είναι το κέρδος. Η Σαπφώ Νοταρά στο ρόλο της Γκράτσιας θα μας μείνη αξέχαστη. Η Κα Ταϋγέτη μ’ ένα ζωντανό κι’ εκφραστικό παίξιμο στο μικρό της ρόλο, ο κ. Ταξιάρχης σαν αγαθός θαλασσινός, οι κ.κ. Ξενάκης και Πελεκούδας σαν μαθητές, δείχνουν ότι δεν τους λείπουν παρά οι ευκαιρίες. Εύχομαι σύντομα να τους δοθούν. Ο κ. Χατζημάρκος πολύ καλός, πολύ ανθρώπινος στο ρόλο του Φαρμακοποιού. Ας ξαναελεγξει όμως άλλη φορά τον εαυτό του. Μήπως αυτοεπαναλαμβάνεται; Τα Σκηνικά του κ.Βακαλό υπέρμετρα εντυπωσιακά, κι’ η Σκηνή γενικά παρουσίασε έναν φόρτο. Και τώρα η κατακλείδα: Άξιζε άραγε το ξεσήκωμα αυτός ο ιδρώτας, κι’ αυτό το ξόδεμα, για έναν δραματικό κατασκευαστή σαν τον Πιραντέλο; Ό χ ι.

Πηγή "Αυγή" 10 Σεπτέμβρη 1953